BỆNH GIANG MAI: nguyên do, triệu chứng, kiểm tra, trị liệu cũng như giải pháp ngăn chặn

Bệnh giang mai đang có xu hướng trẻ hóa. Việt Nam đã ghi nhận trường hợp bé trai mắc loại bệnh này lúc chỉ mới 13 tuổi. Hình thái giải phẫu Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo, mỗi ngày có hơn một triệu người nhiễm bệnh truyền nhiễm thông qua đường tình dục, trong đó tỷ lệ người mắc giang mai tăng đáng kể.

Báo cáo vừa công bố vào tháng 6/2020 của WHO cho thấy, chỉ trong vòng một năm, cả thế giới ước tính có thêm 6,3 triệu ca giang mai, tăng lên hơn 70 triệu tổng số ca trên toàn cầu. WHO cho rằng các căn bệnh lây lan thông qua đường tình dục như giang mai đang là mối đe dọa sức khỏe dai dẳng trên thế giới.

“Bệnh lây truyền thông qua đường tình dục tại khắp mọi nơi, nó phổ biến hơn không ít so với chúng ta nghĩ, gây nên tác động sâu sắc tới cả người khá lớn và trẻ em. Nếu như không được chữa trị, các bệnh này có thể dẫn tới những ảnh hưởng nặng nề cũng như mãn tính đối với bệnh nhân, bao gồm bệnh thần kinh, tim mạch, vô sinh, thai ngoài tử cung, thai chết lưu cũng như tăng tỉ lệ nhiễm HIV.” – Bà Teodora Wi, chuyên gia từ đơn vị nghiên cứu về sức khỏe sinh sản của WHO khẳng định.

Năm 2016, giang mai là lý do gây ra khoảng 200.000 trường hợp thai chết lưu cũng như tử vong sơ sinh. Giang mai cũng là một trong những nguyên do hàng đầu khiến cho không ít trẻ sơ sinh tử vong nhất trên toàn thế giới.

Bệnh giang mai là gì?

Giang mai là căn bệnh xã hội nguy hiểm chỉ đứng sau HIV/AIDS. Bệnh do một dòng vi khuẩn có tên là xoắn khuẩn giang mai (Treponema pallidum) gây ra. Xoắn khuẩn giang mai có hình lò xo, bao gồm 6-14 vòng xoắn. Cơ địa của xoắn khuẩn này khá yếu, tại nhiệt độ phòng từ 20 đến 30 độ C, xoắn khuẩn sẽ chết. Trong nước đá, nó vẫn giữ được tính di động khá lâu, ở nhiệt độ 45 độ C nó sẽ bị chết sau 30 phút. Các chất sát khuẩn, xà phòng có thể diệt được xoắn khuẩn này trong vài phút.

Xoắn khuẩn giang mai có trong máu, dịch âm đạo của bạn gái, bạn nam cũng như lây lan qua đường tình dục không có biện pháp bảo vệ an toàn. Các chuyên gia cảnh báo bất kỳ ai cũng có thể nhiễm xoắn khuẩn giang mai, song do tổ chức sinh dục dạng mở cần tỷ lệ tại mắc giang mai ở phái nữ cao gấp ba lần so với đàn ông, nhiễm khuẩn ở nữ cũng không có biểu hiện cần người nhiễm không ý thức bản thân đã mắc bệnh.

Bệnh giang mai lây qua đường nào?

Xoắn khuẩn giang mai thường có nhiều trong các tổn thương (săng, mảng niêm mạc, hạch…), bệnh rất dễ lây truyền qua đường tình dục không đảm bảo. Các y bác sĩ khẳng định, giang mai có khả năng lây truyền qua các đường sau:

• Quan hệ tình dục: Có đến trên 95% người mắc giang mai là do lây truyền thông qua đường tình dục không bảo đảm với bệnh nhân giang mai. Da cũng như niêm mạc trên bộ phận sinh dục của người bệnh thường có rất nhiều tổn thương, xoắn khuẩn giang mai có trong các vết loét tổn thương sẽ tiếp xúc với người lành và gây bệnh.
• viêm nhiễm gián tiếp: Tuy là trường hợp ít thấy tuy nhiên vẫn có thể xảy ra trường hợp nhiễm giang mai gián tiếp. Lý do cơ bản là do người lành tiếp xúc trực tiếp với những đồ dùng có chứa xoắn khuẩn giang mai mà người mắc bệnh đã sử dụng như: dao cạo, khăn tắm, khăn mặt, đồ lót…
• Đường máu: lây truyền qua đường máu do truyền máu hoặc sử dụng chung kim tiêm là cách truyền bệnh nhanh nhất và hiểm nguy nhất. Nếu như truyền nhiễm thông qua đường máu, người bị nhiễm sẽ không mang các biểu hiện giai đoạn nhẹ mà trực tiếp có các dấu hiệu tại giai đoạn 2 của bệnh giang mai.
• nhiễm trùng nhau thai: Giang mai có khả năng lây lan từ mẹ sang thai nhi qua nhau thai trong 4 tháng đầu thai kỳ, gây nhiễm trùng bào thai, tăng khả năng sảy thai, sinh non, thai chết lưu.
• nhiễm trùng đường sinh: Trẻ sơ sinh có khả năng nhiễm giang mai từ mẹ lúc chui thông qua đường sinh nở tự nhiên.

Thời gian ủ bệnh giang mai

Giang mai diễn biến không ít năm, có khả năng lên tới 10, 20 hay 30 năm, có lúc phải sống với bệnh cả đời. Bệnh có khi rầm rộ, có lúc diễn biến thầm lặng không có triệu chứng đặc biệt, điều này khiến cho người mắc giang mai lầm tưởng bản thân đã khỏi bệnh và có thể thể lây truyền cho thế hệ sau.

lúc tấn công vào cơ thể, xoắn khuẩn giang mai phải mất một khoảng thời gian rất ngắn để vào máu, sau đó mới ảnh hưởng tới các vị trí tổn thương và gây nên các biểu hiện. Thời gian ủ bệnh có khả năng kéo dài từ 3-90 ngày, giai đoạn này người bị bệnh có thể không dấu hiệu bất kỳ triệu chứng gì tuy nhiên vẫn có thể lây nhiễm cho người khác.

Thời gian trung bình ủ bệnh giang mai trong khoảng 3 tuần. Thông thường các triệu chứng của bệnh giang mai thấy rõ sau 2-4 tuần sau phơi nhiễm xoắn khuẩn.

biểu hiện, dấu hiệu nhận biết bệnh giang mai

Giang mai giai đoạn 1 (giai đoạn nguyên phát)

Đây là thời kỳ rất quan trọng để tìm ra và điều trị bệnh giang mai nhanh chóng. Giai đoạn này có thể thấy một hoặc một vài vết loét (biểu hiện cứng, tròn, không đau). Do không đau cần những vết loét thường không được để ý, chúng xuất hiện kéo dài từ 3 đến 6 tuần và tự lành. Ngay cả khi vết loét đã khỏi, việc trị liệu vẫn cần được tiếp tục để phòng chống khả năng bệnh chuyển sang giai đoạn thứ phát.

Giang mai thời kỳ 2 (giai đoạn thứ phát)

tại giai đoạn thứ phát, bệnh nhân có khả năng bị phát ban da có khả năng xảy ra cùng với đó với hiện tượng tổn thương vùng màng nhầy niêm mạc như vết loét vùng miệng, âm đạo hoặc ở hậu môn. Thời kỳ thứ phát thường khởi đầu bằng các phát ban ở một hoặc nhiều vùng trên cơ thể. Nốt ban đối xứng, màu hồng (còn gọi là đào ban giang mai vì nhìn rất tương tự với hình ảnh hoa đào màu đỏ hồng hoặc hồng tím), ấn vào thì mất, không nổi cao trên mặt da, không bong vảy, không tự mất đi.

Những dấu hiệu khác trong thời kỳ này có khả năng bị bao gồm sốt, sưng tuyến hạch, đau họng, rụng tóc, nhức đầu, sụt cân, đau cơ, cũng như mệt mỏi (cảm thấy rất mệt). Các dấu hiệu này sẽ biến mất dù có trị liệu hay không. Nếu như không trị liệu đúng cách thức, bệnh sẽ chuyển sang giai đoạn giang mai âm ỉ và có thể là tam phát.

Giang mai giai đoạn 3 (giai đoạn âm ỉ)

Trong giai đoạn nguyên phát và thứ phát, các dấu hiệu có thể biến mất hoàn toàn, khiến bệnh nhân lầm tưởng bản thân đã hết bệnh. Thế nhưng, giai đoạn này xoắn khuẩn giang mai vẫn còn tồn ở âm ỉ bên trong cơ thể và kéo dài nhiều năm, trước khi bước sang thời kỳ tam phát.

Giang mai giai đoạn 4 (giai đoạn tam phát)

Tam phát là giai đoạn cuối của bệnh giang mai, có xuất hiện sau 3-15 năm kể từ thời kỳ nguyên phát. Thời kỳ này được chia làm ba hình thức riêng biệt là giang mai thần kinh (6.5%), giang mai tim mạch (10%) và củ giang mai (15%). Trong đó, giang mai thần kinh gây viêm màng não, thoái hóa não, đưa tới động kinh, đột quỵ, ảo giác; giang mai tim mạch gây ra phình động mạch chủ; cũng như củ giang mai có khả năng làm biến dạng khuôn mặt người bị bệnh.

tham khảo bài viết: Bệnh tình dục tại nam giới: triệu chứng nhận biết và cách ngăn chặn.

Giang mai bẩm sinh

Giang mai bẩm sinh là bệnh xảy ra khi người mẹ mắc giang mai truyền sang cho con trong thai kỳ hay trong quy trình sinh nở. Giang mai bẩm sinh có thể tác động đến sức khỏe thai nhi, gây ra tình trạng sinh non, sinh nhẹ cân và sảy thai. Có đến 40% em bé sinh ra từ người mẹ mắc bệnh giang mai đã tử vong.

đa số trẻ mắc giang mai bẩm sinh nếu như sống sót sau lúc chào đời đều có thể phát triển bình thường. Theo thời gian, các triệu chứng có khả năng phát triển như:

Trẻ dưới 2 tuổi:

• Gan hay lách to.
• Không tăng cân hoặc không phát triển.
• hay cáu gắt.
• Kích ứng và nứt da quanh vùng miệng, vùng nhạy cảm và hậu môn.
• Phát ban, xuất hiện mụn nước, nhất là lòng bàn tay, bàn chân.
• khác lạ xương.
• Chảy nước mũi.

Trẻ trên 2 tuổi và người lớn:

• Có khác lạ về răng, rõ ràng là răng cửa Hutchinson.
• Đau xương.
• Mù, đục giác mạc.
• Giảm thính lực hoặc điếc.
• Biến dạng mũi.
• Có các mảng màu xám, tương tự với như chất nhầy xung quanh tại vùng hậu môn cũng như âm đạo.

xét nghiệm bệnh giang mai

kiểm tra giang mai được xem là cách hữu dụng để góp phần chẩn đoán chứng bệnh xã hội này. Giữa các giai đoạn giang mai, nếu như không có triệu chứng lâm sàng thì bệnh được gọi là giang mai kín và chỉ có khả năng xét nghiệm huyết thanh.

hiện tạiy, để phát hiện sớm căn bệnh xã hội nguy hiểm này, có một số kiểm tra nên được tiến hành như:

• Soi kính hiển vi trường tối:

Đây là xét nghiệm dành cho người bệnh giang mai ở giai đoạn ban đầu. Khi này xoắn khuẩn giang mai chưa xâm nhiễm sâu vào máu nên có thể soi được bằng kính hiển vi trường tối. Người bị bệnh sẽ được lấy mẫu vật để soi dưới kính hiển vi tìm xoắn khuẩn, các mẫu vật có thể là vết loét, dịch âm đạo, dịch niệu đạo…

• Sàng lọc RPR

xét nghiệm RPR là biện pháp nhằm kiểm tra, sàng lọc nguy cơ mắc giang mai. Khi một người bị mắc giang mai, cơ thể sẽ tự sản sinh ra kháng thể chống lại sự phát triển của bệnh, kiểm tra RPR là giải pháp giúp phát hiện ra kháng thể này.

• Tìm kháng thể đặc hiệu

lúc cơ thể bị các loại vi khuẩn hay độc tố tấn công, hệ miễn dịch sẽ tự động hình thành một dòng kháng thể – protein để chống lại tác nhân đó. Xét nghiệm tìm kháng thể đặc hiệu nhằm mục đích kiểm tra xem có sự xuất hiện của kháng thể chống vi khuẩn Treponema Pallidum hay không, thông qua đó chẩn đoán chính xác hiện tượng bệnh giang mai.

biến chứng của bệnh giang mai

Bệnh giang mai có khả năng phá hủy toàn bộ cơ thể, phá hủy lục phủ ngũ tạng, gây ra nhiễm khuẩn máu, suy tim, bại não, vô sinh… Đối với phụ nữ, giang mai làm tăng nguy cơ gây nên các hiện tượng nghiêm trọng trong quá trình có thai. Người mắc bệnh mắc giang mai bên cạnh gây nên những tổn thương cho bản thân mà còn dễ truyền nhiễm sang cho vợ/chồng/bạn tình. Giang mai gây tác động tới chất lượng cuộc sống, hạnh phúc gia đình, gây nên hiện tượng sứt mẻ, vợ chồng nghi kỵ không tin tưởng nhau, đưa đến đổ vỡ trong hôn nhân.

Các biến chứng hiểm nguy của giang mai:

• Rối loạn chức năng co thắt: Giang mai gây tổn thương đốt sống thứ 2-4 ở lưng, ảnh hưởng tới chức năng tiểu tiện. Đây là nguyên do khiến cho người mắc bệnh luôn có cảm giác buồn tiểu nhưng không đi tiểu được, dẫn đến bí tiểu, đi tiểu không kiểm soát.
• hậu quả thị giác: Giang mai có thể xâm nhập vào niêm mạc mắt, gây nên các dị thường đồng tử như nhỏ hẹp đồng tử, đồng tử bất thường, mất phản xạ ánh sáng, mắt mờ dần, cơ mắt bị tê bì, thần kinh thị giác bị tổn thương nghiêm trọng có khả năng dẫn tới mù lòa.
• biến chứng xương khớp: Bệnh gây nên tình trạng viêm khớp, các khớp ở hông, đầu gối, mắt cá chân, đốt sống lưng cũng như chi trên bị tổn hại, gây thoát vị và gãy xương.
• Tim mạch: Giang mai có khả năng gây ảnh hưởng tới các động mạch chính của cơ thể như phình động mạch và viêm nhiễm động mạch, thêm vào đó giang mai cũng có khả năng gây hỏng van tim.
• Trong quá trình có thai cũng như sinh nở, nếu người mẹ nhiễm giang mai, bệnh có thể truyền sang cho thai nhi. Giang mai bẩm sinh làm tăng đáng kể nguy cơ sảy thai, thai chết lưu hay tử vong trẻ sơ sinh chỉ sau 1 ngày.

ngăn chặn bệnh giang mai

phương thức chữa trị giang mai ở giai đoạn đầu điển hình là sử dụng kháng sinh đặc hiệu để kìm hãm sự phát triển của xoắn khuẩn giang mai, người bị bệnh cần phải tuân thủ liệu pháp cũng như phác đồ trị liệu của y bác sĩ, tuyệt đối không được tự ý ngừng dùng thuốc hoặc kết hợp thêm bất kỳ dòng thuốc nào khác khi chưa có sự cho phép của bác sĩ; tránh sinh ra trường hợp kháng thuốc của vi khuẩn, khiến cho vi khuẩn giang mai truyền nhiễm nhanh hơn, gây khó khăn cho việc điều trị sau này.

cách thức hiệu quả nhất để phòng bệnh giang mai là:

• tiến hành thói quen lành mạnh, chung thủy một vợ, một chồng. Song song thực hiện hành vi tình dục bảo đảm, tình dục có biện pháp bảo vệ (sử dụng bao cao su).
• Không sử dụng vật dụng cá nhân như khăn tắm, bàn chải đánh răng… tránh trường hợp dịch nhầy, máu, mủ có xoắn khuẩn giang mai của người bị bệnh lây cho người lành.
• Đối với trường hợp giang mai bẩm sinh, mẹ cần kiểm tra sức khỏe trước khi mang bầu, nếu tìm ra giang mai thì không nên có kế hoạch có bầu. Mẹ đang mang bầu bị giang mai cần tuân thủ theo kê toa của bác sĩ chuyên khoa, trong trường hợp này mẹ cần sinh mổ để tránh truyền nhiễm cho con.
• khám bệnh sức khỏe đều đặn 6 tháng/lần để tìm ra sớm và trị liệu kịp thời các vấn đề sức khỏe, trong đó có giang mai.
• 
  

‍